Dyspareunia – bolesne współżycie
Ból podczas współżycia to temat, o którym wiele kobiet wciąż nie mówi głośno – często z poczucia wstydu lub obawy, że „tak po prostu musi być”. Tymczasem dyspareunia, czyli ból w trakcie kontaktu seksualnego, dotyka nawet co drugą kobietę w pewnym momencie życia. Dobra wiadomość jest taka, że fizjoterapia uroginekologiczna może w wielu przypadkach skutecznie pomóc – zarówno w łagodzeniu bólu, jak i w przywróceniu komfortu podczas współżycia.
Dyspareunia to nawracający lub utrzymujący się ból w obrębie narządów płciowych, który pojawia się podczas lub bezpośrednio po stosunku. Ból może mieć różne nasilenie i lokalizację – od pieczenia w przedsionku pochwy, po głęboki, rozlany ból w podbrzuszu. Wyróżniamy kilka jej postaci:
- Dyspareunia powierzchowna – ból występuje już przy próbie wprowadzenia członka do pochwy,
- Dyspareunia głęboka – ból pojawia się w trakcie głębszej penetracji,
- Dyspareunia pierwotna – obecna od początku życia seksualnego,
- Dyspareunia wtórna – pojawia się po okresie bezbolesnych stosunków.
Niezależnie od formy, dyspareunia znacząco wpływa na jakość życia, relację partnerską oraz poczucie własnej kobiecości.
Przyczyny bólu podczas współżycia
Ból współżycia może mieć różne podłoże – od zmian anatomicznych po czynniki psychologiczne. Dlatego tak ważna jest kompleksowa diagnostyka, obejmująca zarówno badanie ginekologiczne, jak i ocenę funkcji mięśni dna miednicy.
Najczęstsze przyczyny dyspareunii to:
Niezwiązane z porodem:
- Endometrioza, mięśniaki, polipy lub zrosty w obrębie narządów rodnych,
- Stany zapalne pochwy i sromu, infekcje, liszaj twardzinowy,
- Zaburzenia lubrykacji – niedostateczne nawilżenie pochwy (często spowodowane spadkiem estrogenów, stresem lub przyjmowaniem niektórych leków),
- Nadmierne napięcie mięśni dna miednicy,
- Zaburzenia emocjonalne, stres, traumatyczne doświadczenia seksualne,
- Nieprawidłowa postawa ciała i przeciążenia miednicy,
- Ucisk na nerwy,
- Wzmożone napięcie więzadeł macicy,
- Wzmożone napięcie więzadeł miednicy,
- Ból pęcherza i cewki moczowej po infekcjach - zespół cewkowy,
- Ból cewki wynikający ze stresu,
- Stosowanie antykoncepcji hormonalnej.
Związane z porodem:
- Blizny po porodzie, nacięciu krocza
- Wzmożone napięcie powięzi i mięśni dna miednicy po cesarskim cięciu,
- Ból cewki moczowej po cewnikowaniu w związku z cesarskim ci ciem lub innymi operacjami.
Związane z zespołem biernego przekrwienia miednicy mniejszej.
- Żylaki miednicy mniejszej.
Czasami źródłem bólu może być pochwica (vaginismus) – mimowolny, silny skurcz mięśni otaczających wejście do pochwy, uniemożliwiający penetrację.
W praktyce gabinetowej często obserwujemy, że pacjentki z dyspareunią mają cechy wspólne: są aktywne, ambitne, wrażliwe, często żyją w dużym stresie i rzadko pozwalają sobie na odpoczynek. To właśnie czynniki, które sprzyjają przeciążeniu układu nerwowego. Organizm reaguje na to wzmożonym napięciem mięśniowym – szczególnie w obrębie miednicy mniejszej. Z czasem mięśnie dna miednicy mogą stać się zbyt napięte, „zamknięte”, a to prowadzi do bólu podczas współżycia, trudności w relaksacji, a nawet problemów z mikcją czy wypróżnianiem.
Jak możemy Ci pomóc ?
Fizjoterapia odgrywa kluczową rolę w leczeniu bólu współżycia. Pierwszym krokiem zawsze jest dokładny wywiad i badanie. Jeśli podejrzewamy tło ginekologiczne (np. endometriozę, mięśniaki, zmiany zapalne), pacjentka kierowana jest do lekarza w celu wykonania odpowiednich badań (np. USG, laparoskopia, wulwoskopia).
Z perspektywy fizjoterapeuty uroginekologicznego niezwykle ważna jest ocena funkcji mięśni dna miednicy – poprzez badanie palpacyjne (per vaginam lub per rectum). Pozwala ono określić, które tkanki lub narządy bolą, czy występuje nadmierne napięcie, asymetria lub tkliwość tkanek. W przypadku kobiet po porodach, oceniana jest również blizna po nacięciu krocza lub cesarskim cięciu, ponieważ jej zrosty mogą ograniczać elastyczność tkanek i generować ból. Jeżeli w pierwszych dniach po cesarskim cięciu u pacjentki wystąpiły bóle mikcji lub defekacji, będzie miała ona wówczas bóle współżycia. Są to częste powikłania po cesarskim cięciu w związku ze wzmożonym napięciem powięzi dna miednicy.
Terapia ma na celu rozluźnienie nadmiernie napiętych struktur, przywrócenie prawidłowego napięcia mięśni dna miednicy oraz poprawę ukrwienia i elastyczności tkanek. W zależności od przyczyny, fizjoterapeuta może zastosować m.in.:
- terapię manualną tkanek głębokich i powięzi miednicy,
- mobilizację blizn po porodzie lub operacjach,
- terapię wisceralną (pracę z narządami wewnętrznymi, np. macicą, pęcherzem, nerkami),
- trening relaksacji i oddechu,
- reedukację mięśni dna miednicy (uczysz się, jak rozluźniać, a nie tylko napinać),
- przywrócenie prawidłowego wzorca postawy i pracy miednicy.
Podczas terapii uczymy również, jak samodzielnie pracować z ciałem – jak wykonywać automasaż, jak dbać o blizny i jak unikać kompensacji bólowych.
Ważne: ból podczas współżycia nie jest normą
Bolesne współżycie to złożony problem, w którym nakładają się czynniki fizyczne, emocjonalne i hormonalne. Dlatego najskuteczniejsze efekty przynosi terapia interdyscyplinarna – współpraca ginekologa, psychologa i fizjoterapeuty uroginekologicznego.
Fizjoterapia uroginekologiczna nie tylko łagodzi ból, ale także pomaga odzyskać kontrolę nad własnym ciałem, zwiększyć świadomość mięśni dna miednicy i poprawić jakość życia intymnego. Jeśli odczuwasz dyskomfort podczas współżycia – nie czekaj. Umów się na wizytę u fizjoterapeuty uroginekologicznego i daj sobie szansę na życie bez bólu.
